Dzia syr sare dzinen artysty, sarenge kojarzynen pes gabipnasa i khelibnasa. Jawir na jaweł ke siero, kaj Roma keren jawir siukar bucia.
Dadywes kamdziomas te pheneł kaj maśkir Romendyr isy tez jawir artysty sawe makhen , ćhinen poezja, keren dre bara i kaśta siukar rzeźby , keren siukar fotografii i jawir sztuka.
Rysiuwas ke gabipen , basiaiben i kheliben. Dawa isy but maśkir Romendyr . Isy dasawe kaj basiawen i zahtyłen pre maro ale też i dasawe kaj keren dawa peske i tylko maśkir peskre semencendyr.
Me adzia haluwaw kaj dawa saro isy ważno. Jekh manusia basiawen dasawo repertuaro kaj pes te udeł gadzienge a wawir keren dasawo kaj te na nasiadzioł romani tradycja.
Dre Polska isy bare zespoły medialna adzia syr: Terno, Don Wasyl, Dżani , Wasyl junior czy Terne Roma, Hitano, Roland i leskry grupa Romanca, Wanessa & Sorba , Czarek Majewski i Roma , Perła i Bracia , Romen a dre bergi np. Teresa Mirga i łakry grupa Kałe Bała. Maśkir dawa isy z pewnością jeszcze jawir tyknedyr i baredyr gupy sawe nawyparudzniom i pałso przemangaw.
Butedyr da temato na drążynawa bo kamaw man te skupineł pre jawire artystendyr.
Dasawe najbardziej znana artysty malarzy, grafiki, rzeźbiarzy isy pre jagor Polska , dre bergi. Pre janguj kamaw te ćhineł terne artystkatyr
Małgorzata Mirga -Tas.
Daja isy romani artystka - rzeźbiarka i malarka.Też isy joj romani aktywistka i edukatorka. Jawia pre sweto dre 1978 berś , beśty isy i kereł buty dre Czarno Góra.
Najwagedyr Małgorzata kerełas rzeźby bo dowa studinełas pre Akademia Sztuk Pięknych dre Kraków, dre pracownia Józefoskry Sękowskieneskry . Jeszcze syr sys terni studentka kerdzia newi metoda i kerełas buty tekturatyr. Kerełas dre tektura i na sparuwełas ani łakro koloro ani faktura . Celi forma wyćhinełas piłasa łańcuchoweniasa , szlifierkasa i wiertarkasa a saro usztywninełas kaśtune i sastrune stelażenca. Anda technika kerdzia but bucia a jekh łendyr to abstrakcyjna i surrealizująca zwięrzęty, dasawe hybrydyczna adzia syr dre „Gawytko street arto”.Danieloskro Rycharskieneskro.
Dre łakry buty dyplomowo isys już dyćło kaj poddzial Romendyr. Małgorzata później coraz butedyr sykawełas kaj sy Romni i kaj poddział bergitke Romendyr.
Rysiuwas ke łakry buty dyplomowo 2004 bersiestyr . Artystka khardzia ła „ Tabor”. Taboro sys wyrzeźbiono tekturatyr i sykawełas nomadyczno dzipen Romengro a pałe dzipen przymusowo dre khera.
Newydyr bucia romniakre sykawen już newo dzipen Romengro sawe dzide isy dre osiedli. Dawa isy też dokumento romane dzipnaskro sawo parudziołas pełdy sieła bersia.
Cirosa rzeżby kartonostyr artystka parudzia pre rysunko i malarstwo i dała bucia isys kolorowa bute ornamentenca. Pre do obrazy isys kompozycji roślinna a maśkir łendyr isys manusia.
Siostry (Phenia)
2019, akryl, tkanina, płótno, 180 x 200 cm
Fot. https://ingart.pl/pl/kolekcja/artysci/malgorzata_mirga_tas
Andy do rodzajowa sceny isys but elementy dekoracyjna a cirosa Mirga -Tas kerełas łen butedyr. Saro wydyćhioł adzia siukar i barwałes adzia syr dre epoka barokowo, pałdawa kaj barwalakirełas łęn cekinenca, porenca, thanenca sawe lidzienas roma i romnia, fodenca. Dawa deł optycznie kaj obrazo na ni płasko. Łakre bucia isy bardzo intymna bo isy kerde dołestyr so isys dre artystkakry semenca np. dakre czy bibiakre flikostyr.
Bucia wydyćhon barwałe ale saro isy ciaciuno. Bucia sykawen dziuwla kaj haćkireł papieroso , ćhi na kereł beśty pre schody i dykheł , sykaweł syr khełen dre fody, syr bławen fliki , syr sywen dziuwla czy rakiren pasio tysia. Prócz manusiendyr isy kahnia kaj phiren pre wtęga, bóźno wydeł siero tełe tysia .
Wawir ćhanes isy dre bucia kerde thanestyr. Doj na ni sykado ciaciunes. Manusia i zwierzęty sy porośćhurdyne i na ni khetanes np. baśno isy baredyr manusiestyr.
Fot. http://galeria-szydlowski.pl/malgorzata-mirga-tas-prace.htm
Dre 2011 r. Małgorzata Mirga -Tas kerdzia kaśtuno Pomniko Pamięci Romenge dre Borzęcin Dolny. Dre do śteto, dre lipco 1942 bers Sasy zamarde 29 Romen . Dre 2016 berś artystka musindzia pałe te kereł kopia da pomnikoskro bo uprzedzona manusia zdewastyndłe pomniko. Pophagirde kotyra da dziuwli garudzia jako ksenofobiczno wandalizmo i kerdzia newi ekspozycja.
Romni udzielineł pes też edukacyjnie i lidzieł warsztaty ćhaworenca.
Małgorzata Mirga-Tas wpeja pre dowa kaj te kereł swetytka plenery kaj pes kharen „Jaw Dikh”.
Łakre wystawy to m.in:
wystawy indywidualna:
- 2021 – "Wyjście z Egiptu", Galeria Arsenał, Białystok
- 2020 – "29. Ćwiczenia ceroplastyczne", Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
- 2019 – "Side Thawenca. Uszyte nićmi", Galeria Antoniego Rząsy, Zakopane
- 2018 – "Medzi svetmi", Diera do Sveta, Liptovský Mikuláš, Słowacja
- 2017 – "On the border", Instytut Polski, Bratysława, Słowacja "W drodze – Andro Drom", Mathare Art Gallery, Nairobi, Kenia
- 2016 – Małgorzata Mirga-Tas, Nationaltheater, Skopje, Macedonia
- 2011 – Małgorzata Mirga-Tas, Fabryka Schindlera, Kraków
wystawy zbiorowa:
- 2020/2021 – Warszawa w Budowie 12 "Coś wspólnego", MSN nad Wisłą, Warszawa
- 2020 – 11. Berlin Biennale "the crack begins within", KW Institute for Contemporary Art w Berlinie
- 2019 – III Biennale Sztuki w Timișoarze, Rumunia 44. Biennale Malarstwa Bielska Jesień, Bielsko-Biała "Speaking in One's Own Voice", Galeria Promocyjna, Warszawa
- 2018 – "Prawo spojrzenia", Galeria Szara Kamienica, Kraków
- 2017 – "Transcending the Past, Shaping the Future", ERIAC, Ber-lin, Niemcy"The Universe Is Black", Morawska Galeria, Brno, Czechy 42. Biennale Malarstwa Bielska Jesień, Bielsko-Biała
- 2016 – "pany chłopy chłopy pany", BWA Sokół, Sądecki Park Et-nograficzny, Nowy Sącz "Kali Berga", Księgarnia | Wystawa, Kraków
- 2011 – Międzynarodowe Sympozjum Rzeźbiarskie, Bratysława, Słowacja "Romani Art", Muzeum Etnograficzne, Warszawa
- 2008 – Romani Art, Muzeum Etnograficzne, Tarnów
Krzysztof Gil jawia pre sweto dre 1987 berś dre Kraków, garudzija dre Nowy Targ dre romani semenca. Doreścia stypendium Hansa Guggenheima i pośli gimnazjum syklołas dre Państwowo Liceum Sztuk Plastycznych im. Józefa Kluzy dre Kraków. Doreścia dyplomo wyróżnieniosa makhibastyr i reklamatyr wizualneniatyr. Dre bersia 2008– 2013 studinełas pre Wydziało Grafiki Akademii Sztuk Pięknych dre Kraków; doreścia dyplomo dre pracownia litografii tełe opieka dr. hab. Piotroskry Panasiewiczoskry oraz anekso dre pracownia rysunku dr hab. Joannakry Kaiser. Dre 2018 berś obronindzia doktorato Akademii Sztuk Pięknych dre Krakow. Isy jof wykładowca dre Katedra Malarstwa, Rysunku i Rzeźby Wydziału Sztuki UP dre Kraków. Isys laureato stypendium Fundacjakro Jolanty Kwaśniewskiej „Porozumienie bez Barier” a dre terne bersia isys stypendysta Ministroskro Spraw Wewnętrznych i Administracyjnych dre Ogólnopolsko konkurso stypendialno romane ćhowarone i ternipnaske. Dre 2016 berś doreścia Stypendium Twórcze Miasta Krakowa. Krzysztof kereł but bucia kaj te na jaweł dyskryminacja. Isy zaangażowano dre bucia dre swetytko organizacja ternYpe.
Łeskre bucia ophenen Romengre historiatyr. Bardziej isy pophandli dramatyczne dzipnasa sawe Roma przegene niż folklorosa pełdysawo gadzie men dykhen .
Maśkir but łekskre bucia isy buty doktorsko : „Tajsa wczoraj i jutro” obrazo isy baro (2,5/9,5 m) sykaweł pokoto – momento, dre sawo myśliwa uthowen pre stoso umardy zwierzyna. Manusia i łengre ryibena wydyćhon adzia syr barwałe amsterdamske manusiengre pre obrazo Rembratoskro „Lekcja anatomii doktora Tulpa” 1632 bersiestyr. Dykhas adoj umarde jelenios, siesiujos, cirykłes Romes, Romnia i jekhe ćhawores. Pasiał terde kandune dziukeła, i graja. Dyćło isy kaj makhiben isy adzia syr makhenas holenderska martwa natury.
Artysta lija temato sasytke buhatyr XVII wiekostyr ( kronika polowań ) adoj ćhindłe: Ustrzelono pięknego jelenia, pięć saren, trzy spore odyńce, dziewięć mniejszych dzików, dwóch Cyganów, jedną Cygankę i jedno Cyganiątko. Cytato isy dre buha „Cyganie, odmienność i nietolerancja” - Andrzej Mirga i Lech Mróz z 1994 roku.
Dre XVII wieko pre dadywesune Sasy i Niderlandy isys ciacipen kaj phenełas , kaj każde manusieske fraj sys te zamareł Romes i ćhi hyria pał dawa łeske nikon na kereła. Raja kerenas dasawe łowy a hełade andawa łenge pomoginenas. Kerde peske dasawi rozrywka. Isys i adzia kaj denas łowe so kon umareła Romes. Dawa adzia pes kerełas ke XIX wieko. Pełdy da ława Tajsia, a dzinas kaj ke Roma dawa isys i dowa so jaweła , Krzysztof kamdzia te pheneł kaj hyria manusia pre Romendyr isys i jawena.
Fot. http://e-drom.pl/montaz-pracy-krzysztofa-gila-na-wystawie-wiosna-na-osiedlu-bema/
Łeskre wystawy to m.in.
"... w koło Macieju ...smutek tropików " . Kuratorka do wystawakry Monika Weychert phendzia:
Korkoro tytuło intrygineł jamen, pheneł kaj waryso weła pałe, rysioła adzia syr cirykło Maciej ( bociano- gawytka manusia phenen adzia pre do cirykłestyr), kaj nasieł dre rota aprał peskro kher.
Pasiał da wystawa isy też najbaredyr Krzysztofoskro obrazo „Panorama” . Dyćło isy doj kotyr - Panorama Siedmiogrodzka i sykade isy Roma kaj basiawen maśkir maryben jawire manusiengro . Pałso Gil dawa kotyr thodzia apre wystawa? Pałdawa kaj do duj obrazy phenen do jekhestyr ale jawire ławenca. Ćhakirde thanesa manusia to Roma. Jakha łen na dykhen i hyria ława łen na dukhawen . Łengre muja na ni dyćłe adzia syr łengry historia na ni dre sweto.
Fot. http://e-drom.pl/montaz-pracy-krzysztofa-gila-na-wystawie-wiosna-na-osiedlu-bema/
Pre obrazo „Ludożerca” Krzysztof pheneł kaj na gardzineł manusiesa, adzia syr dre obrazo - Albert Eckhout „ Kobiety Tapaya (1641)”, doj odlidzien pes ke kanibalizmo a dre XVII wieko adzia rakirenas pre Romendyr. Da hyria rakirybena dolidzienas ke jeszcze baredyr prześladowani Romengre.
Krzysztof Gil peskre bucia sykawełas dre instytucji i galerii dasawe syr: European Roma Institute for Arts and Culture – ERIAC (Berlin), BWA Wrocław, BWA Tarnów, Galeria Szara Kamienica (Kraków), MWW Muzeum Sztuki Współczesnej Wrocław,
le e’trangere galeria sztuki Londyn, Akademie der Kunst Berlin.
Fot. http://e-drom.pl/montaz-pracy-krzysztofa-gila-na-wystawie-wiosna-na-osiedlu-bema/
Bogumiła Delimata, jawia pre sweto dre 1966 r. dre Wrocław.
Joj isy bergitko Romni . Beśty isys dre Kraków ale kana butedyr ciro beśty isy dre Hiszpania dre tykno foryco dre Grenada i sykloł butedyr flamencostyr.
Dre Kraków kerełas buty dre zakłady fotograficzna i dre Muzeum Historii Fotografii.
Łakry pasja to kheliben flamenco a paś dawa makhiben.
Fot. https://www.facebook.com/MuzeumEtnograficzne.Wroclaw/photos/pcb.1492346187499763/1492342504166798/
Andre łakre bucia najbutedyr isy tate kolory phandłe siłałenca. Andre łakre obrazy isy motywy
figuratywna, isy tate adzia syr tato dre tate thema. Dykhas pre łakre bucia i dzinas kaj isy łakre. Bagusia thoweł manusien pre peskre obrazy zdurał bare forendyr,
dre ciarja , maśklir rukha , dre bergi. But moły isy paś łendyr zwierzęty.
Łakro stylo wydyćhoł adzia syr postimpresjonistengro. Farba thoweł siuwłes a kolory isy najbutedyr tate. Pre jekh Delimatakre bucia isy makte manusiengre muja delikatna
ale łengro mój isy misto zaznaczono.
Fot. https://www.facebook.com/MuzeumEtnograficzne.Wroclaw/photos/pcb.1492346187499763/41492345457499836
Pre jawir bucia manusien na ni muja , jakha i dawa deł łenge anonimowość adzia syr pre obrazo „Wdówka afrykańska”.
Malarstwo Bogumiłakro isy godo, adzia syr pre bare Romniatyr przyćheł.
Saro so makheł isy miśto zaplanowano. Choć isy Artystka i rozphandeł peskre pasji dre byt dzidzieny to jednak łakry najbaredyr pasja isy kheliben. Pełdy makhiben wyrazineł
pes artystycznie . Być może jekh talento deł zor jawireske i być może jekh na śty te jaweł by jawireskro.
Małgorzata Mirga -Tas, Krzysztof Gil i Bogumiła Delimata kerde khetane grupa– „Romani Art”.
i sys łen khetanes wystawy.